ไส้เลื่อนขาหนีบและถุงอัณฑะในเด็ก indirect inguinal hernia

การวินิจฉัยและรักษา

ไส้เลื่อนขาหนีบและถุงอัณฑะในเด็ก ไส้เลื่อนคือปรากฏการณ์ที่อวัยวะหรือส่วนของอวัยวะยื่นผ่านเข้าช่องเปิดของเนื้อเยื่อหรือถุงซึ่งปกติควรปิดแต่ไม่ปิด ไส้เลื่อนขาหนีบและถุงอัณฑะ       พบในเด็กชายมากกว่าเด็กหญิง มีแนวโน้มที่จะเป็นในครอบครัวเดียวกัน เช่นพ่อกับลูกชาย แม่กับลูกสาว อุบัติการณ์ 0.8-4.4 %       เด็กคลอดก่อนกำหนดเป็นมากกว่าเด็กคลอดครบกำหนด มีรายงานเด็กน้ำหนักคลอดต่ำกว่า 1000 กรัมเป็นไส้เลื่อนถึงร้อยละ 30       ไส้เลื่อนเด็กชายเกิดจากช่องต่อระหว่างถุงช่องท้องและถุงหุ้มอัณฑะ เด็กหญิงเกิดจากช่องต่อของถุงช่องท้องกับเส้นเอ็นของมดลูก ช่องต่อนี้จะปิดก่อนคลอดหรือหลังคลอดก็ได้        ต่างจากผู้ใหญ่ ไส้เลื่อนของผู้ใหญ่เกิดจากผนังกล้ามเนื้อหน้าท้องส่วนล่างไม่แข็งแรง       ใน ทารก การหอบ ไอ ท้องผูกเรื้อรัง เด็กร้องแล้วกลั้น ทำให้แรงดันในช่องท้องเพิ่ม ถ้าท่อไม่ปิดอาจทำให้ลำไส้ หรือรังไข่ หรือไขมันของลำไสไหลลงถุง อาจถูกกล้ามเนื้อรอบถุงบีบรัด       ไส้เลื่อนปรากฏอาการตั้งแต่แรกเกิดหรือตอนโตก็ได้       ไส้เลื่อนเด็กเกิดภาวะแทรกซ้อนบ่อยและอันตรายกว่าผู้ใหญ่ อวัยวะที่ไหลลงถุงถูกรัดด้วยกล้ามเนื้อหน้าท้องทำให้เด็กเจ็บปวด ปวดท้อง อาเจียน ทำให้ลำไส้อุดตัน ้บวม เน่าถึงชีวิต ถ้าเป็นอวัยวะอื่นเช่นรังไข ่เด็กจะปวดท้องรุนแรง       ไส้เลื่อนในทารกมีโอกาสถูกบีบรัดถึง 28% ดังนั้นถ้าเด็กเป็นไส้เลื่อนต้องรีบผ่าตัด ถ้าไส้เลื่อนอุดตันฉับพลันดันกลับไม่ได้ต้องผ่าตัดฉุกเฉิน       ถ้าพบว่าลูกมีอาการบวมๆยุบๆบริเวณโคนขาหนีบ ถุงอัณฑะ บ่นเจ็บข้างอวัยวะเพศ หรือข้างแคมใหญ่ในเด็กหญิง ควรพบกุมารศัลยแพทย์ ประวัติและตรวจร่างกายเพียงพอต่อการวินิจฉัยโรคหากตรวจโดยกุมารศัลยแพทย์ ไม่จำเป็นต้องใช้วิธีการตรวจพิเศษช่วย ถุงน้ำอัณฑะ Hydrocoel       ้อัณฑะบวม มีลักษณะเป็นถุงน้ำใสเมื่อส่องด้วยไฟฉาย ไม่มีอาการเจ็บปวด       สาเหตุคล้ายกับไส้เลื่อน เพียงแต่ช่องของถุงเล็ก ทำให้น้ำในช่องท้องเท่านั้นที่ไหลลงถุงหุ้มอัณฑะ ก้อนมักบวมมากขึ้นตอนสายๆ เช้าหลังเด็กตื่นนอนมักยุบลง ถุงน้ำอัณฑะอาจหายเอง ถ้าอายุ 2 ขวบไม่หายจึงผ่าตัด       ถุงน้ำอีกชนิดมักพบตั้งแต่แรกเกิดโดยช่องต่อกับช่องท้องอาจปิดไปแล้วหรือเล็กมาก คลำได้เป็นก้อนทำให้ดูเหมือนว่ามีอัณฑะ 2 เม็ด ในถุงข้างเดียวกัน มักหายเองก่อนอายุ 2 ขวบ ถ้าไม่หายอายุ 1-2 ขวบควรผ่าตัด ต้องวินิจฉัยแยกโรคจากเนื้องอกอัณฑะ ควรผ่าตัดรักษาไส้เลื่อนเมื่อไร       ไส้เลื่อนขาหนีบหรือถุงอัณฑะอันตราย ควรรีบผ่าตัดไม่ว่าเด็กจะอายุเท่าไรก็ตาม       ถ้าตรวจพบแรกคลอดก็ควรทำผ่าตัดก่อนเด็กกลับบ้าน อันตรายจากการผ่าตัดเด็กเล็กๆ โดยกุมารศัลยแพทย์แทบจะไม่เกิดขึ้นเลย ถ้าเด็กตัวเล็กมาก หรือคลอดไม่ครบอาจฉีดยาชาเฉพาะที่ไม่ต้องดมยาสลบก็ผ่าตัดได้       ถ้าเกิดไส้เลื่อนขาหนีบบีบรัดฉับพลัน ให้เด็กนอนก้นสูงประมาณ 45 องศา ปลอบเด็กสงบ ลำไส้อาจไหลกลับเข้าช่องท้องเองได้ ควรพาลูกส่งโรงพยาบาลหมอจะช่วยให้ยาเพื่อให้ลูกสงบหรือหลับ ทำให้ผนังหน้าท้องหย่อน ไส้เลื่อนไหลกลับคืนสู่ช่องท้องได้ ถ้าไม่ได้ผลต้องผ่าตัดด่วน       ไส้เลื่อนในเด็กถ้าผ่าตัดแล้วควรจะหายขาด ถุงอัณฑะอาจยังบวมหลังผ่าตัด อันตรายไม่น่าจะเกิดขึ้นหากทำโดยกุมารศัลยแพทย์ การเลื่อนเวลาการผ่าตัดออกไป อาจทำให้เด็กเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง วิธีการผ่าตัด       มักต้องดมยาสลบ ต้องแก้ปัญหาได้ถ้าลำไส้ไหลลงถุง หรือ้ถูกบีบรัดหรือติดแน่นกับผนังของถุงไส้เลื่อน การผ่าตัดในเด็กหญิงง่ายกว่าเด็กชาย ถุงไส้เลื่อนเด็กหญิงไม่ติดกับอวัยวะสำคัญมากนักอาจมีรังไข่ไหลเลื่อนติดกับถุงไส้เลื่อนต้องรู้วิธีเย็บกลับเข้าไปให้รังไข่อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ถ้าแพทย์ไม่ชำนาญอาจผูกถุงไส้เลื่อนรวมกับรังไข่ได้ ถุงไส้เลื่อนเด็กชายติดกับท่อนำอสุจิ และหลอดเลือด ถ้าพลาดหนีบหรือตัดท่อนำอสุจิอาจทำให้เป็นหมันได้       กุมารศัลยแพทยเปิดแผลผ่าตัดเล็กๆประมาณ 2 เซนติเมตร บริเวณรอยพับของท้องส่วนล่างใกล้ขาหนีบ แล้วเปิดเข้าผนังพังผืดของกล้ามเนื้อ ถุงไส้เลื่อนจะอยู่ใต้พังผืดของกล้ามเนื้อชั้นแรกของผนังหน้าท้อง ในเด็กชายต้องแยกถุงไส้เลื่อนออกจากท่อนำอสุจิและหลอดเลือดของอัณฑะ เด็กหญิงถุงไส้เลื่อนติดกับ Round ligament of uterus เลาะ ถุงไส้เลื่อนขึ้นไปชิดผนังหน้าท้องแล้วเย็บผูกปิดช่องของถุง ในผู้ใหญ่ต้องเย็บซ่อมผนังช่องท้อง ในเด็กไม่ต้อง การเลาะถุงใส้เลื่อนต้องอาศัยความชำนาญเพราะถ้าถุงขาดอวัยวะในช่องท้องเช่น ลำไส้ จะไหลลงมาทำให้การผ่าตัดเย็บปิดถุงเป็นไปด้วยความลำบาก ถ้าเย็บถุงไม่หมดจะทำให้เป็นซ้ำ พบได้บ่อยๆถ้าทำโดยแพทย์ที่ไม่ชำนาญ และการผ่าตัดครั้งที่สองยิ่งยากขึ้น กุมารศัลยแพทย์อาจส่องกล้องเย็บปิดรูไส้เลื่อนให้เด็ก ส่องกล้องทางสะดือ สามารถตรวจช่องท้องด้านตรงข้ามตรวจว่ามีไส้เลื่อนหรือไม่ ถ้ามีก็เย็บปิดในคราวเดียวกัน ผู้เขียนทำให้ทั้งเด็กชายและเด็กหญิงประมาณ 7-8 รายที่รามาธิบดีได้ผลดีไม่เป็นซ้ำ ไม่เห็นแผลหลังผ่าตัด พ่อแม่พอใจมาก เสียเงินเพิ่มขึ้นเล็กน้อย ต้องถามหมอก่อนเคยทำหรือไม่เพราะต้องสามารถเย็บผูกไหมด้วยเครื่องมือผ่านทางท่อในช่องท้องได้ ่       การผ่าตัดโดยทั่วไปข้างละ15 นาทีก็เสร็จ รวมขั้นตอนการดมยาสลบก็ไม่เกิน 1ชั่วโมง หมอจะฉีดยาแก้ปวดเฉพาะที่ตอนผ่าตัด และให้ยาแก้ปวดกลับไปทานที่บ้าน ก็เพียงพอ ไม่จำเป็นต้องทานยาฆ่าเชื้อ หลังผ่าตัด 2-3 วันสามารถไปโรงเรียนได้ แผลผ่าตัดเย็บด้วยไหมละลายใต้ผิวหนัง ไม่ต้องตัดไหม 5-7 วันเปิดแผลผ่าตัดได้       ไส้เลื่อนในเด็กป้องกันไม่ได้ ถ้าจะเกิดก้ต้องเกิด ถ้ามีข้อสงสัยต้องการรายละเอียดเพิ่มเติมก็สอบถามหมอได้