โรคมะเร็งในเด็ก

โรคมะเร็งในเด็ก       เป็นสาเหตุการตายที่สำคัญในเด็ก เนื้องอกมะเร็งเด็กมีลักษณะต่างจากผู้ใหญ่ ที่พบบ่อยคือมะเร็งต่อมหมวกไตและปมประสาทซิมพาทิทิค neuroblastoma, มะเร็งวิล์มของไต Wilms' Tumor, มะเร็งเซลสืบพันธ์ germ cell tumors ซึ่งตอบสนองดีต่อการรักษา

มะเร็งวิล์มไต Wilms' Tumor

ก้อนเนื้องอกที่เอวด้านขวาเด็กอายุ 4 ขวบ

พบบ่อยที่สุดคู่กับมะเร็งต่อมหมวกไตและปมประสาทซิมพาทิทิค neuroblastoma       พบบ่อยอายุ 2-4 ขวบ ถ้ารักษาเร็ว หายขาด 90% แม้มะเร็งแพร่กระจาย       มักพบก้อนในท้องบริเวณเอว ทำให้ความดันโลหิตสูง ปัสสาวะเป็นเลือด หรือไม่มีอาการ เนื้องอกอาจกดเบียดอวัยวะข้างเคียง มะเร็งแพร่กระจายทำให้น้ำหนักลด อาจตรวจพบก้อนหลังจากเด็กได้รับอุบัติเหตุ คิดว่าเป็นผลจากอุบัติเหตุ       97% ไม่มีประวัติครอบครัว กรรมพันธ์ หรือเหตุเสี่ยง       ถ้ามีกรรมพันธ์ร่วมมักมีอาการเมื่ออายุน้อย และมักเป็นทั้งสองไต       กลุ่มอาการร่วม WAGR syndrome ประกอบด้วยเนื้องอกวิล์ม ไม่มีม่านตา ไตและทางเดินปัสสาวะผิดปกติ ปัญญาอ่อน Beckwith-Wiedemann syndrome เด็กมีอวัยวะในช่องท้องโต ลิ้นโต น้ำตาลต่ำ

การตรวจวินิจฉัย       ทำอัลตร้าซาวด์ ช่วยบอกลักษณะก้อนเนื้องอก ลามเข้าหลอดเลือดดำไตหรือหลอดเลือดดำใหญ่เวนาคาวา (venacava) ควรตรวจคอมพิวเตอร์ช่องท้องและทรวงอกหาการแพร่กระจายก่อนผ่าตัด และตรวจการทำงานไตด้านตรงข้ามก่อนด้วย

ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ เนื้องอกวิล์มไตด้านขวา         ส่วนไตด้านซ้ายทำงานปกติ ไม่มีเนื้องอกแพร่ไปที่ปอด

การรักษา       1. ผ่าตัด  การรักษาปัจจุบันแบ่งเป็นสองกลุ่ม       North America พยายามตัดเนื้องอกออกก่อน ตามด้วยให้ยาเคมีบำบัด เชื่อว่าลดอัตราการเป็นซ้ำ       The International Society of Paediatric Oncology (SIOP)  พยายามทำให้ก้อนเนื้องอกเล็กลงด้วยเคมีบำบัดก่อนผ่าตัด       ผลการรักษา  ทั้งสองกลุ่มไม่ต่างกัน มีความเห็นตรงกันให้ยาเคมีบำบัดก่อนผ่าตัดผู้ป่วยกลุ่มที่เป็นเนื้องอกที่ไตทั้งสองข้าง หรือมีเนื้องอกที่ไตข้างเดียวแต่ลามเข้าหลอดเลือดดำใหญ่       จุดมุ่งหมายการผ่าตัด  ตัดเนื้องอกออกให้หมด พยายามไม่ให้ก้อนเนื้องอกแตก ตัดต่อมน้ำเหลืองข้างเคียงออกตรวจ ตรวจไตด้านตรงข้ามด้วย ต้องป้องกันเนื้องอกหลุดเข้าหัวใจ อาจต้องผ่าตัดเข้าทรวงอกด้วย       เป็นเนื้องอกไตสองข้าง ควรตัดชิ้นเนื้องอกตรวจพยาธิสภาพก่อนยังไม่ตัดไต ให้ยาเคมีบำบัด เมื่อก้อนเล็กลงจึงตัดเฉพาะก้อนเนื้องอกออก (nephron-sparing procedure)

ภาพแรกก้อนมะเร็งถูกตัดออกทั้งหมด มะเร็งไม่ร้ายเด็กหายดี         ภาพที่สองก้อนเนื้องอกมะเร็งถูกผ่าซีก

2. การให้ยาเคมีบำบัดและฉายรังสีผู้ป่วยหลังผ่าตัด  ขึ้นกับพยาธิวิทยา และระยะของมะเร็ง       กลุ่มเนื้องอกมะเร็งไม่รุนแรง (favorable histology)       ระยะของมะเร็งที่ 1 หายขาด 97%       ระยะของมะเร็งที่ 4 หาย 80% แม้แพร่กระจาย ยาเคมีบำบัดที่ให้เช่น dactinomycin และ vincristine และ doxorubicine       กลุ่มเนื้องอกมะเร็งรุนแรง  เนื้องอก unfavorable histology การพยาการณ์โรคไม่ดี ควรให้ยาเคมีบำบัดเต็มที่ร่วมกับการฉายแสง

นายแพทย์สุเมธ ธีรรัตน์กุล       รองศาสตราจารย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารศัลยศาสตร์       หน่วยกุมารศัลยศาสตร์       ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี       sumat.tee@mahidol.ac.th