การรักษาทารกแรกคลอดผนังหน้าท้องไม่ปิด มีรูโหว่ลำไส้ไหลออกนอกช่องท้อง (Gastroschisis) ด้วยถุงซิลิโคนสปริงรามาธิบดี

ทารกแรกคลอดผนังหน้าท้องผิดปกติมี 2 ชนิด       1. Omphalocele ผนังหน้าท้องไม่สมบูรณ์ รูโหว่อยู่กลางผนังหน้าท้องบริเวณสะดือ อวัยวะภายในยื่นออกนอกช่องท้องมีถุงเมมเบรนปิดคลุม มีสายสะดืออยู่บนถุง       2. Gastroschisis ผนังหน้าท้องมีรูโหว่บริเวณสะดือ สายสะดืออยู่ข้างรูโหว่ช่องท้อง ผนังหน้าท้องเจริญสมบูรณ์แล้ว ไม่มีถุงปิดคลุมลำไส้และอวัยวะที่ยื่นออกนอกช่องท้อง       อุบัติการณ์ พบ 1:2000 ของอัตราทารกแรกคลอด       วิธีรักษา       ดันลำไส้และอวัยวะนอกช่องท้องกลับเข้าช่องท้องและเย็บปิดผนังหน้าท้อง ต้องผ่าตัดในห้องผ่าตัด ต้องดมยาสลบทารกทุกราย       ภาพ 1 ผนังหน้าท้องทารก Gastroschisis ลำไส้ยื่นออกนอกช่องท้อง แพทย์ดมยาสลบเด็กดันลำไส้กลับเข้าช่องท้องเย็บปิดผนังหน้าท้องได้

ภาพ 1

ภาวะแทรกซ้อนของการรักษาทารก Gastroschisis       การดันลำไส้จำนวนมากกลับเข้าช่องท้องอาจทำให้แรงดันในช่องท้องสูงมากจนดันกระบังลมทำให้ทารกหายใจไม่ได้ อาจกดหลอดเลือดดำใหญ่ทำให้เลือดไหลกลับหัวใจไม่ได้ ไม่สามารถเย็บปิดผนังหน้าท้องทันที เพราะอาจทำให้ทารกเสียชีวิต       ในอดีตและปัจจุบันการรักษาทารกกลุ่มนี้ต้องผ่าตัด แพทย์ต้องใช้แผ่นซิลิโคนสังเคราะห์หรือใช้ถุงผ้าหุ้มด้วยแผ่นพลาสติกบางประกอบเป็นถุงหุ้มอวัยวะนอกนอกช่องท้องที่ดันไม่เข้า เย็บขอบรอบรูหน้าท้องทารก หลังจากนั้นจึงค่อยๆดันอวัยวะนอกช่องท้องกลับคืนเข้าช่องท้องวันละน้อย รอ 5-7 วันนำทารกไปดมยาสลบแล้วเย็บปิดผนังช่องท้อง       ข้อเสีย       ต้องผ่าตัด ถ้าติดเชื้อต้องตัดไหม ดึงแผ่นซิลิโคนหรือถุงผ้าออกปล่อยให้ทารกเป็นไส้เลื่อนผนังหน้าท้อง (Abdominal wall hernia)       การรักษาสมัยใหม่       ปัจจุบันมีถุงซิลิโคนสปริงประดิษฐ์ใช้ในต่างประเทศแต่ไม่มีการนำมาใช้ในประเทศไทย

ภาพ 2 ถุง Springload Silo บริษัท Bentec California

ก้าวแรกที่รามาธิบดี       รองศาสตราจารย์นายแพทย์สุเมธ ธีรรัตน์กุล ได้รับเชิญเป็นแขกโรงพยาบาลเด็กบอสตัน มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (visiting professor) ได้รับมอบถุงซิลิโคนสปริงตัวอย่างสำหรับรักษาทารก Gastroschisis (ภาพ 2) จากรองศาสตราจารย์นายแพทย์ Russell Jennings กุมารศัลยแพทย์โรงพยาบาลเด็กบอสตัน เมื่อกลับมารามาธิบดีจึงนำถุงต้นแบบมาดัดแปลงประดิษฐ์เป็นชุดซิลิโคนสปริงประกอบถุงพลาสติกสองชั้น (ภาพ 3) ใช้รักษาทารกแรกคลอดผนังหน้าท้องมีรูโหว่ Gastroschisis) ซึ่งกระเพาะอาหารและลำไส้จำนวนมากไหลออกนอกช่องท้อง ไม่สามารถดันกลับเข้าช่องท้อง

ภาพ 3 ถุงพลาสติกประกอบ Silicone ring

ข้อดี ถุงพลาสติกใช้ห่อหุ้มกระเพาะอาหาร ม้าม และลำไส้ซึ่งอยู่นอกช่องท้อง ขดวงซิลิโคนสปริงช่วยค้ำดันผนังหน้าท้องด้านใน แพทย์สามารถใส่ถุงประกอบซิลิโคนสปริงที่หอผู้ป่วยเด็ก ไม่ต้องผ่าตัด รอเวลา 7-10 วันแพทย์เมื่อดันลำไส้ในถุงกลับเข้าช่องท้องได้จึงนำเด็กเข้าห้องผ่าตัด ดึงวงซิลิโคนสปริงและถุงออก เย็บปิดผนังหน้าท้อง ทำการรักษาเด็กสำเร็จติดต่อกัน 4 ราย       ทารกทั้ง 4 รายได้รับการรักษาสำเร็จโดยการร่วมรักษาอย่างดียิ่งของของ กุมารศัลยแพทย์ กุมารแพทย์หน่วยทารกแรกเกิด วิสัญญีแพทย์ พยาบาล และแพทย์ประจำบ้าน โรงพยาบาลรามาธิบดี       ตัวอย่าง การรักษาทารกเพศชายลำไส้จำนวนมากไหลออกนอกช่องท้อง นำเข้าห้องผ่าตัดไม่สามารถดันลำไส้กลับคืนช่องท้องได้ทั้งหมด (ภาพ 4)

ภาพ 4

ใช้ถุงพลาสติกประกอบ silicone ring รักษา ใส่ถุงหุ้มลำไส้ไม่ต้องผ่าตัด 10 วันลำไส้ไหลกลับช่องท้อง เย็บปิดผนังหน้าท้องสำเร็จ (ภาพ 5) 1 เดือนหลังผ่าตัดผนังหน้าท้องปิดแผลหายดี (ภาพ 6)

ภาพ 5

ภาพ 6

ก้าวที่สอง ถุงซิลิโคนสปริงรามาธิบดี       รองศาสตราจารย์นายแพทย์สุเมธ ธีรรัตน์กุล ประดิษฐ์ถุงซิลิโคนประกอบขดสปริงชนิด มีปีกค้ำและไม่มีปีก (ภาพ 7)

ภาพ 7

คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ร่วมกับคณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี โดยนายแพทย์นพพร ศรีทิพย์โพธ์ นายแพทย์สุเมธ ธีรรัตน์กุล กุมารศัลยแพทย์ ใช้ถุงซิลิโคนสปริงรามาธิบดีรักษาทารก แรกคลอด ผนังหน้าท้องมีรูโหว่ Gastroschisis กระเพาะอาหารและลำไส้จำนวนมากไหลออกนอกช่องท้อง ช่องท้องทารกมีขนาดเล็ก (ภาพที่ 8)

ภาพ 8

แพทย์ไม่สามารถดันกระเพาะลำไส้กลับเข้าช่องท้องและเย็บปิดผนังหน้าท้องทันที เพราะทำให้แรงดันในช่องท้องเพิ่มสูง ดันปอดและหลอดเลือดดำทำให้ทารกเสียชีวิต แพทย์ใช้ถุงซิลิโคนสปริงรามาธิบดีรักษาทารก ถุงซิลิโคนใส่คลุมลำไส้ทารกได้ง่ายไม่ต้องผ่าตัด ขดสปริงและปีกค้ำผนังหน้าท้อง ดัง (ภาพที่ 9)

ภาพ 9

ลำไส้ค่อยๆไหลลงช่องท้องทีละน้อย (ภาพ10) ครบ 10 วันถอดถุงออกลำไส้ไม่มีอันตรายออกสามารถเย็บปิดผนังหน้าท้องได้สำเร็จ (ภาพ11 )

ภาพ 10 ทารกนอนสบายไม่เจ็บปวด ไม่ต้องเย็บถุงรอบผนังหน้าท้อง

ภาพ 11 ผนังหน้าท้องและลำไส้หลังถอดถุงออก เย็บปิดผนังหน้าท้องได้สำเร็จ

ก้าวที่สาม       ถุงซิลิโคนรุ่นล่าสุด สามารถใส่คลุมลำไส้โดยไม่ต้องผ่าตัด สามารถดึงออกโดยไม่ต้องผ่าตัด ผนังหน้าท้องสามารถหดตัวเล็กลงโดยไม่ต้องผ่าตัด       ผลงานได้รับการนำเสนอในการประชุมวิชาการร่วมศัลยแพทย์ไทยและศัลยแพทย์ประเทศสหรัฐอเมริกาเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2554 ที่โรงแรมแอมบาสเดอร์ พัทยา ชลบุรี

รองศาสตราจารย์ นายแพทย์ สุเมธ ธีรรัตน์กุล       หน่วยกุมารศัลยศาสตร์ ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี       โทรศัพท์ 02-2011315, 081-6133834 โทรสาร 02-2011316       E-mail : sumat.tee@mahidol.ac.th